BARWA

inaczej kolor łac. color (w potocznym rozumieniu to synonimy).

Terminologia specjalistyczna rozróżnia je i np. kolor to cecha farby, a barwa to wrażenie wzrokowe.

Żeby widzieć kolory niezbędne jest światło.

Źródła światła: naturalne – słońce, sztuczne – żarówki, ogień (np. świeca)

emitują fale elektromagnetyczne, które odbite od obiektów docierają do oka wywołując wrażenie widzenia.

Widzenie barw jest subiektywnym wrażeniem powstającym w mózgu na bazie docierającej do niego mieszaniny fal o różnych częstotliwościach. Wpływ na to, w jaki sposób odbierany zostaje kolor ma skład widmowy promieniowania świetlnego, ilość i rodzaj światła, otoczenie (barwy sąsiadujące), cechy indywidualne odbiorcy (np. samopoczucie, nastrój, doświadczenie, poczucie estetyki).

Każdej barwie odpowiada promieniowanie o określonej długości fali.

Barwy podstawowe (in. prymarne, zasadnicze)

nie można ich utworzyć z innych. Z nich, poprzez mieszanie uzyskuje się kolory pochodne.

Żółta, czerwona, niebieska.

Barwy drugorzędne (in. pochodne, dopełniające)

Powstają z pomieszania dwóch barw podstawowych.

Pomarańczowa, fioletowa, zielona.

Barwy trzeciorzędne (złożone) – jest ich nieskończenie wiele

Powstają w wyniku mieszania w nierównych ilościach barw podstawowych i drugorzędnych.

Koło barw.

Jego tworzenie zaczyna się od barw podstawowych (oddalonych od siebie o 1/3 obwodu), które stykając się i mieszając płynnie przechodzą w pochodne i w kolejne złożone.

Kolory zlokalizowane naprzeciw siebie to barwy dopełniające (in. uzupełniające lub komplementarne). Zestawienie ich ze sobą daje mocne, kontrastowe efekty. Natomiast wymieszane ze sobą „neutralizują” się, dając kolor szary. 

Są przeciwległymi biegunami osi:

- jasności (fioletowa – najciemniejsza, żółta – najjaśniejsza);

- jaskrawości (czerwona – najjaskrawsza, zielona – najłagodniejsza);

- temperatury (pomarańczowa – najcieplejsza, niebieska – najzimniejsza).

Koło barw jest pomocne w tworzeniu udanych zestawień kolorystycznych.

Harmonia monochromatyczna wykorzystuje jedną barwę (różne nasycenie, ta sama temperatura).

Harmonia analogiczna (in. harmoniczna) – zestawienie sąsiadujących ze sobą kolorów (najlepiej trzech).

Harmonia komplementarna (?)

Harmonia trójkąta, prostokąta, kwadratu – zestawienie kolorów w równym (zależnym od kształtu „nakładki”) stopniu oddalonych od siebie.

Harmonia barw wg A. Nizińskiej

Harmonia małych kontrastów (małych odległości) – zestawienie kolorów położonych blisko siebie na kole.

Harmonia zgodności tonów – różne odcienie tej samej barwy.

Harmonia barw pokrewnych – odcienie należące do tej samej rodziny barw.

Harmonia barw sąsiadujących = harmonia analogiczna.

Harmonia barw dużych kontrastów – zestawienie barw mocno od siebie oddalonych na kole barw.

Wyważone proporcje przy zestawianiu barw dopełniających:

- czerwona ½ i zielona ½

- niebieska ¼ i pomarańczowa ¾

- żółta ¼ i fioletowa ¾

W przyrodzie spotyka się kontrasty np. czerwona jarzębina na tle liści.

Kontrast

Dzięki niemu można osiągnąć efekt ekspresyjny, ożywiony, pełen napięcia.

Natomiast przy niewielkim kontraście efekt jest odpowiednio bardziej delikatny, stonowany i powściągliwy.

Kontrasty pierwszorzędne – stwierdzone obiektywnie, obejmują: barwę, jasność, nasycenie).

Kontrasty drugorzędne – odbierane subiektywnie, obejmują: temperaturę, jaskrawość, świetlistość, matowość, fakturę itp.

Barwy kontrastujące wzmacniają lub osłabiają swoje wzajemne oddziaływanie.

KONTRASTY

- kolor – niekolor, czyli zestawienie koloru z bielą lub czernią.

- kolor – kolor (najsilniejszy kontrast daje zestawienie trzech podstawowych barw)

- ciepły - zimny (np. ciepły pomarańczowy z zimnym fioletowoniebieskim)

- jasny – ciemny (np. jasnożółty z ciemnoniebieskim)

- dopełniający (zestawienie barw dopełniających)

- jakościowy (zestawienie barw nasyconych z nienasyconymi)

- ilościowy (dotyczący proporcji obszarów barw)

Dobór barw wg Jana Ittena

(nauczyciel Akademii Sztuk Pięknych Bauchause w Niemczech)

Dobór barw w kompozycjach opiera się na wyuczonych zasadach, własnym odczuciu, charakterze zamówienia i potrzebach klienta.

Wrażenie porządku i czystości sprawiają kwiaty tego samego koloru ułożone w bukiecie lub kompozycji ton-sur-ton (odcień przy odcieniu).

Ton-sur-ton monochromatyczny – dobór kwiatów w różnych odcieniach tej samej barwy.

Ton-sur-ton polichromatyczny – dobór kwiatów w różnych barwach podstawowych, położonych blisko siebie.

Kula barw (globus)

Stworzona przez Filipa Otto Runge (XVII/XIXw).

Biegun pn – biel, biegun pd – czerń, równik – 12 części.

Kwiaty zgodne z kulą barw.

(wg Wilhelma Ostwalda)

- żółte: prymulki, siarka;

- złotożółte, żółtopomarańczowe, pomarańczowe: złotokap zwyczajny, szafran, nagietek;

- czerwonopomarańczowy, czerwony: nasturcja większa, mak polny;

- purpurowy, czerwonofioletowy: piwonia lekarska;

- fioletowy: heliotrop;

- ultramaryna: ostróżka;

- niebieskofioletowy: przylaszczka, barwnik roślin egzotycznych – indygo;

- niebieski: chaber bławatek;

- turkusowy, niebieskozielony: niebieskozielone drzewa iglaste,

- zielony: cis pospolity, liście;

- majowy zielony, zielonożółty: młode liście.

Zjawisko barwy jest zmienne i zależy od źródła światła, jego spektrum, intensywności światła, oraz kolorów otoczenia.

Sąsiadujące barwy mają na siebie bardzo duży wpływ. Dlatego należy uwzględniać go także przy doborze naczynia i otoczenia (tła) w jakim kompozycje będą eksponowane.

Kontrast symultaniczny – wpływ barwy sąsiadującej na odbiór odcienia koloru.

Np. jasność i czystość barwy jest intensyfikowana przez sąsiedztwo barw ciemnych i zgaszonych lub złamanych.

Relatywizm barw

pozorna zmiana barwy w zależności od otoczenia. Zależnie od tego, w otoczeniu jakiego koloru się znajduje może się wydawać ciemniejsza lub jaśniejsza, cieplejsza lub zimniejsza niż obiektywnie.

Barwy mają niezwykle silny wpływ na wrażenia odbiorcy.

Pożądany efekt zestawienia roślin uwarunkowany jest przez właściwy dobór barw, które stanowią integralną część przyrody.

Odbiór barw

Wiedza na temat barw pozwala mądrze i świadomie wykorzystać je w aranżacji. Właściwe ich zastosowanie wydobywa i potęguje nastrój. Wszystkie właściwości barw (np. temperatura, jasność, sposób zestawienia i in.) mają wpływ na ich odbieranie. Mogą wywoływać rozmaite wrażenia i wpływać na psychikę człowieka. Barwy mają tak duże znaczenie, że uważa się, że mogą mieć działanie terapeutyczne. Kolorom przypisuje się także symboliczne znaczenie, które może być różne w zależności od kraju i kultury.

Barwa:

Biała – neutralna, achromatyczna, silnie kontrastuje ze wszystkimi ciemnymi kolorami. Biel jest pełna godności i wnosi światło do kompozycji. Inne barwy w sąsiedztwie bieli zyskują na aktywności i są bardziej ożywione. Powiększa optycznie objętość, chociaż duże, białe powierzchnie mogą męczyć, natomiast małe białe elementy (np. naczynia, kwiaty) sprawiają wrażenie czystości, świeżości, szlachetności, chłodu i bierności. Kompozycje w tym kolorze stosuje się z okazji ślubów, pogrzebów i innych uroczystości kościelnych. Biel ma także związek z narodzinami. Symbolizuje niewinność, czystość, schludność i dziewiczość.

CZARNA – jest obojętna, pomniejsza objętość, wzmacnia działanie barw ciepłych, głównie żółtej i czerwonej, oznacza powagę, żal, smutek, strach, zmartwienie, zło, brak nadziei i śmierć. Kojarzy się z wiecznością, ale jest też elegancka, wytworna i podkreśla poważny charakter (np. uroczystości).

SZARA – niezdecydowana, nie wywołuje specjalnych wrażeń i nie męczy. Stanowi (podobnie jak biel i czerń) – bardzo korzystne tło dla innych barw (bez względu na ich temperaturę).

ŻÓŁTA – najjaśniejsza z wszystkich i najlepiej widoczna z daleka na ciemnym tle. Ma zdolność optycznego powiększania powierzchni, sprawia wrażenie czystości, świeżości, jasności, ciepła i nasłonecznienia. Ożywia układ, ogrzewa go i odświeża. Najczęściej znajduje zastosowanie w dekoracjach wielkanocnych. Oznacza szczęście ciepło, ale także zdradę, tchórzostwo i nienawiść. Ciemnożółta barwa symbolizuje radość i życie, jaskrawa jasnożółta – zazdrość i zawiść, żótozielona – jadowitość.

POMARAŃCZOWA – jest najcieplejsza i najbardziej optymistyczna. Napawa ciepłem, optymizmem i energią. Skłania do aktywności, rozgrzewa otoczenie i jest dobrze widoczna z daleka. Ten kolor symbolizować może władzę królewską, kojarzony jest z dobrobytem, radością i słońcem.

CZERWONA – jest najjaskrawsza, działa najsilniej i najaktywniej, z trudem podporządkowuje się innym barwom. Potrafi zagłuszać sąsiednie kolory, a w zbyt dużych ilościach męczy. Jest pełna ciepła, aktywności, przyjaźni, siły i namiętności, podnosi na duchu, pobudza fizjologicznie, może wywoływać agresję. Stosuje się ją najczęściej w kompozycjach walentynkowych, bożonarodzeniowych i na Dzień Matki. Symbolizuje miłość, radość, namiętność, odwagę, walkę, męczeństwo, krew, życie i ogień.

PURPUROWA – jest gorąca, wytworna, szlachetna. Wykorzystuje się ją często do dekoracji ołtarzy. Symbolizuje siłę, zmysłowość i dekadentyzm oraz władzę kościelną.

FIOLETOWA – jest ciemna i zimna. Działa przygnębiająco, chłodzi otoczenie, nastraja melancholijnie, obniża aktywność. Stosuje się często do dekoracji ołtarzy. Symbolizuje powagę, godność, wielkość, dostojeństwo, wspaniałość i przepych.

NIEBIESKA – jest zimna, poważna, spokojna i ciężka. Działa uspokajająco, kojarzy się z wodą i lodem, potęguje wrażenie głębi. Znajduje zastosowanie w dekoracjach kościelnych. Symbolizuje chłód, tęsknotę, dal, wierność, szlachetność, zaufanie, nieskończoność, szczerość, lojalność, melancholie i boskość.

ZIELONA – jest chłodna, pasywna, ale też łagodna, spokojna. Działa kojąco i uspokajająco. Jasny odcień ożywia, a ciemny wywołuje wrażenie chłodu. Kojarzy się z wiosną i Wielkanocą. Symbolizuje nadzieję, młodość, życie, spokój, tęsknotę i żyzność.

RÓŻOWA – symbolizuje miłość, szczęście, delikatność. Związana jest z narodzinami dziewczynki.

ZŁOTA – symbolizuje królewską i niebiańską moc i znajduje zastosowanie przy szczególnych okazjach (np. 50ta rocznica ślubu).

SREBRNA – oznacza głębokie zaufanie. Związana z 25tą rocznicą ślubu.

MIEDZIANA – oznacza solidność i trwałość.

PLATYNOWA – symbolizuje siedemdziesięciolecie pożycia małżeńskiego.

Źródło:
A. Nizińska „ABC florystyki”
J. Szendel „Artystyczne układanie roślin“
B. Bagnal „Jak rysować i malować“
Ilustracje Internet

Jeśli artykuł spodobał Ci się, udostępnij go lub skomentuj. 

Będzie mi miło! :)